„Dane nam było Słońca zaćmienie...”
Częściowe zaćmienie Słońca 20 marca 2015 roku we Włodawie

Wiosenne Zakrycie

Obserwacje wraz pokazami dla społeczności szkolnej Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 i II Liceum Ogólnokształcącego we Włodawie oraz mieszkańców Włodawy zorganizowali członkowie Szkolnego Koła Astronomicznego PULSAR 20 marca 2015 roku. Zgromadziły one blisko 500 osób zainteresowanych tym zjawiskiem. W trakcie pokazu i obserwacji wykorzystywano metodę projekcyjną oraz „zerkanie” na Słońce przez przyciemnione przedmioty (specjalne okulary, dyskietki, płyty CD, przyciemnione szkiełka, maski spawalnicze, własnoręcznie wykonaną camerę obscura). Jeden z kolegów objaśniał „na żywo” przebieg i warunki zaćmień używając do tego celu globusa ziemskiego oraz piłeczki imitującej Księżyc Stanowiska obserwacyjne były ustawione na placu szkolnym. Wykonano wiele zdjęć rejestrujących zarówno sam przebieg zjawisko, jak też i pokazy. Prócz tego wykonywany był pomiar temperatury powietrza.

Wydarzenie

W piątek 20 marca, a więc w pierwszy dzień astronomicznej wiosny, miało miejsce jedno z najciekawszych i najbardziej wyczekiwanych zjawisk 2015 roku. Mowa rzecz jasna o zaćmieniu Słońca.
W dniu, w którym był były prowadzone obserwacje, zasłonięciu uległo od 63% tarczy słonecznej w południowo-wschodniej Polsce do 75% na północnym zachodzie kraju. Na przeważającym obszarze Polski niebo było bezchmurne i panowały bardzo dobre warunki do obserwacji.

Pomiary

Poniższe wykresy przedstawiają zmiany temperatury oraz zmiane fazy zaćmienia. Pomiary i zdjęcia zostały wykonane podczas zaćmienia na boisku szkolnym. Podstawowym warunkiem wykonania pomiaru temperatury było trzymanie termometru przez jednego z członków Pulsara, tak by promienie słoneczne padały wprost na termometr.

Historia zaćmień

Od najdawniejszych czasów Słońce budziło lęk, lecz także fascynację wśród ludzi na całym świecie. Dopiero od XVII wieku bada się naszą gwiazdę w sposób naukowy, a ostatnie dziesiątki lat, dzięki wielu nowoczesnym badaniom, przyniosły pełniejszy, naukowy obraz. Słońce jest dla nas najważniejszą gwiazdą, chociaż w stosunku do innych niczym specjalnym się nie wyróżnia. Jego parametry we Wszechświecie należą do przeciętnych. W porównaniu do Ziemi, Słońce ma olbrzymią masę i emituje ogromne ilości energii – każdy metr kwadratowy Słońca świeci tak mocno jak milion żarówek.

Galeria Zaćmienia

W dniu obserwacji zasłonięciu uległo od 63% tarczy słonecznej w południowo-wschodniej Polsce do 75% na północnym zachodzie kraju. Na przeważającym obszarze Polski niebo było bezchmurne i panowały bardzo dobre warunki do obserwacji.

Pomiary

Poniższe wykresy przedstawiają zmiany temperatury oraz zmiane fazy zaćmienia. Pomiary i zdjęcia zostały wykonane podczas zaćmienia na boisku szkolnym.

Wykresy





Pomiar temperatury

Wykres obok przedstawia zmianę temperatur podczas częściowego zaćmienia Słońca obserwowanego z boiska szkolnego. Pomiar temperatury zaczął się kilka minut po rozpoczęciu zaćmienia. Podstawowym warunkiem jego wykonania było trzymanie termometru przez jednego z członków Pulsara, tak by promienie słoneczne padały wprost na termometr. Pomiar rozpoczął się o godz. 10:00 i był wykonywany co 5 min według czasu lokalnego.
Początkowo temperatura o godz. 10:00 wynosiła 16°C, po 5 minutach wzrosła do 18°C. Przyczyną było momentalne przeniesienie termometru z cienia na promienie słoneczne (moment, w którym postanowiono zacząć wykonywać regularne pomiary). Około godziny 10:40 postanowiono umieścić termometr na metalowym słupie w pozycji wiszącej.
Z wykresu można odczytać, o której godzinie temperatura była najniższa - wynosiła wówczas 13°C. W tym momencie tarcza Słońca była maksymalnie zasłonięta przez księżyc. O godz 12:11 zanotowano zakończenie zaćmienia. Temperatura wynosiła wtedy - wynosiła 18°C. Pomiar był wykonywany bezustannie przez dwie godziny - przez 20 min przed rozpoczęciem zaćmienia, w jego trakcie oraz 10 minut po jego zakończeniu.
Temperatura zmieniała się w bardzo szybkim tempie. Powodem tego zjawiska może być: termometr czuły na inne czynniki zewnętrzne, nieodpowiednio odczytana temperatura, zmienny wiatr czy przebywanie innych ludzi w pobliżu termometru, co mogło skutkować chwilowym zasłonięciem go przed słońcem. W dodatku temperatura nie była odczytywana z dokładnością do jednej sekundy.
Opracowanie: Paulina
Współpraca i wsparcie: Kamil, ...

Istotną informacją przy zaćmieniach jest maksymalna faza zaćmienia. Fazę w dowolnym momencie oblicza się ze wzoru: F = 1 - h/w (gdzie: w – średnica tarczy słone-cznej; h – długość niezaćmionej części tarczy słonecznej) Wykorzystaliśmy w tym celu materiał fotograficzny, gdzie zdjęcia zostały pewien sposób znormalizowane przy użyciu komputerowego programu graficznego, a następnie wykonano stosowne pomiary i obliczenia. Na podstawie uzyskanych wyników sporządzony został wykres fazy zaćmienia w funkcji czasu.

Wyznaczona wartość maksymalnej fazy zaćmienia wynosi:
F = 0,728 ± 0,02
Jak wspomniano wcześniej, odnotowane zmiany temperatury korelują z wyznaczonym maksimum fazy zaćmienia, która przypadała na godzinę 10:50. Z wykresu fazy wynika zaś, że przyrost fazy w czasie nie jest funkcją liniową. Sytuacja ta jest charakterystyczna dla geometrii zaćmień częściowych.

Historia zaćmień

Od najdawniejszych czasów Słońce budziło lęk, lecz także fascynację wśród ludzi na całym świecie. Dopiero od XVII wieku bada się naszą gwiazdę w sposób naukowy, a ostatnie dziesiątki lat, dzięki wielu nowoczesnym badaniom, przyniosły pełniejszy, naukowy obraz. Słońce jest dla nas najważniejszą gwiazdą, chociaż w stosunku do innych niczym specjalnym się nie wyróżnia. Jego parametry we Wszechświecie należą do przeciętnych. W porównaniu do Ziemi, Słońce ma olbrzymią masę i emituje ogromne ilości energii – każdy metr kwadratowy Słońca świeci tak mocno jak milion żarówek. Jednak Słońce dostarcza człowiekowi również niesamowitego piękna w postaci zórz polarnych oraz zaćmień: całkowitych, obrączkowych i częściowych. Zajmę się opisem tych ostatnich oraz własnych obserwacji zaćmienia częściowego.









  • 585 p.n.e.

    Lidyjczycy i Medowie toczyli bitwę na terenie dzisiejszej Turcji.

    Grecki historyk, Herodot, zapisał, że w momencie najbardziej zaciekłej walki nagle ciemność ogarnęła Ziemię. Najwidoczniej obie armie toczyły wojnę bardzo blisko pasa całkowitego zaćmienia Słońca. Armie uznały to za znak z nieba i zaprzestały walki, zawierając pokój.

  • 130 rok p.n.e.

    PIERWSI OBSERWATORZY ZAĆMIEŃ

    Mimo, że zaćmienia budziły grozę, znaleźli się tacy, którzy chcieli je zrozumieć. Grecki astronom, Hipparach, wykorzystał dane o zaćmieniu do prowadzenia naukowych obserwacji i dzięki temu wyznaczył odległość Księżyca od Ziemi na około 429 000km (wartość większa od obecnie przyjętej o 11%). Także Chińczycy chcieli zrozumieć, jak i dlaczego występują zaćmienia.

  • I wieku p.n.e

    „Księżyc zasłania Słońce, gdy porusza się po swej drodze”

    . W I wieku p.n.e., astronom Liu Hsiang napisał: „Księżyc zasłania Słońce, gdy porusza się po swej drodze”, był zatem jednym z pierwszych, którzy zrozumieli podstawy tego zjawiska.

  • 1605 rok

    Johannes Kepler

    W 1605 roku Johannes Kepler zapisał naukowe obserwacje całkowitego zaćmienia Słońca, lecz współcześni mu astronomowie nie zwrócili na jego pracę większej uwagi.


  • 2015
    Obserwacja zaćmienia we Włodawie